2019
Ändonüüm: Friisk (wariånte: Frasch, Fräisk, Fräisch, Freesk, Fering, Sölring, Halunder, Öömrang)
ISO-tiikne: frr
Da, wat nütutids snååke: 5,000–7,000
Nordfrasch as en betrüwden weestgermåånschen spräke wat aw e fååstewål än aw e ailönje önj dåt uterst nordweesten foon Tjüschlönj snååked wårt. Di spräke wårt traditionäl önj twäär floose indiild: ailönjnordfrasch än fååstewålnordfrasch. Grün for e diiling san da biise frasche inwandringswooge, önjt madelåler, eefter Nordfraschlönj. Da frasche inwanere besiidelden önjt oochte iirhunert jarst da ailönje, än amgängen jam önjt mjarschlönj tu boogseeten. Önj dåtdeer mjarschlönj, wat diling e fååstewål as, leeten jam da frasche foon di twed inwaneringswoog önjt alwte iirhunert dil. Önj da fergängen 150 iir as jü tål foon e snååkere tubääggängen. Iirtids wjarn dåt nuch süwat 30.000, ouers diling wårt nordfrasch foon mån am än bai 5000 – 7000 manschne snååked. Di spräkeaktiwismus – aporti önj da 1970er iirnge – broocht en amwiinjing for di status foon e spräke än fjard deertu, dåt di nordfrasche spräke diling en positiw bewjardied kåntiiken for jü nordfrasch identitäät as.
Ouert projäkt
Dåt projäkt schal e wirking foon da fergängene än nütidie aktiwitääte ütwjarte, wat jam ma e rewitalisering foont nordfrasch befoote. Nütutids breege for jü soosjo-demografisch beschriwing aktuäle än ferlätjlike tåle ouer e önjtål foon e snååkere foon di nordfrasche spräke än sin geogrååfisch ütbriidjing. Deer aptu kamt, dåt et ai klåårenooch as wat for möite for e plooning än for e rewitalisering foon di nordfrasche spräke önj wat for diile foon e regjoon än tidrüme önj e fortid döörfäärd wörden san. Deeram as et swåår e döörfääringe än e resultoote foon dideere möite tu mätjen än tu analisiiren.
Dåt müülj foon üüs projäkt as, dadeere ääme stääse tu feelen. Deerbai schan da ünlike fersäke foon e rewitalisering unerseecht än maenouder önj e kontäkst seet wårde. Deeram wan we en ütfäärlik ouersicht foon da unlike fersäke, foon e plooning än e rewitalisering foont nordfrasch mååge. Deerbai as et wichti än schååf en ferglik twasche da ünlike fersäke foon e rewitalisering önj da ünlike regjoone (toorpe, stääse än ailönje) än jare döörfääring önj da ünlike tide. Bütedåt schal di status quo foon e brük foont nütidi nordfrasch dokumentiird än aw e spräkefjardihäid än et fernaamen foon e spräke åchted wårde. Aw et leest iinje schal dåt projäkt da resultoote än fååststalinge maenouder ferglike, am eksplitsiite än implitsiite tuhuupehånge rüttufouen. Deerbai as et müülj ferbininge twasche da fersäke foon e rewitalisering foon jütids än nütids aptuwisen än dadeere resultoote önjt ferhüülj ma jü aktuäl spräkefjardihäid än dåt aktuäl fernaamen foon e spräke tu unersäken.
Hoodforschere
Nils Langer as sunt 2016 profäsor for nordfrasch än manerhäideforschung bai e uniwersitäät önj Flansborj. Awfoorie wus san laawensmadelpunkt mör as twunti iirnge önj Ainglönj: Hi füng di duktergrood (PhD) önj histoorisch soosjolinguistik foon e uniwersitäät önj Newcastle (1991-2000) än årbed as profäsor for tjüsche spräkewaasenschap bai e uniwersitäät önj Bristol (2000-2016). Hi as ekspäärte for jü histoorisch soosjolinguistik önj Slaswik-Holstiinj, en geegend, wat ham döör sin mörspräkihäid üttiikned än weer bit tu fiiw spräke snååked wårde. Sin fääge san spräkepurismus, standardiseering, spräke än biling, än regioonal- än manerhäidespräke. Önj e leest tid lait di swåårpunkt foon sin forschung awt amseeten foon spräkepolitiik bai manerhäidespräke.
Femmy Admiraal, tuläid önj e prowins Fryslân (Neederlönje), as ma weestfrasch än neederlönjsch twanespräki apwüksen. Eefter har ütbiling önj spräkewaasenschap än antropologii, heet jü önjfångd bai en forschungsprojäkt ouer Baure, en betrüwen spräke wat önj Boliiwien snååked wårt, bai e uniwersitäät önj Leipzig ma tu årben.
Jü füng harn duktergrood (PhD) foon e uniwersitäät önj Amsterdam ma en duktersårbe ouer jü linguistisch kodiriing foon da rümlike forwise önjt Baure. Nü årbet jü tutids bai DANS, en inruchting wat da archiwiirinde apgoowe for e Kininglik Neederlönjsch Akademii foon e Waasenschap (KNAW) ouernümen heet. Önj har staling spalt jü en wichti rul önj ünlike ütschuse wat jam ma pan-europäische projäkte än jare infrastuktur befoote.
Lena Terhart heet en MA-oufslüt önj amerikåånsch Antropologii än spräkewaasenschap. Jü mawirked önj ünlike projäkte, wat jam ma e dokumentasjoon foon latje- än manerhäidsspräke befoote, sü tum biispel dåt Saami dokumentasjoon projäkt foon e Humboldt Universität önj Berlin än ünlike projäkte bai e uniwersitäät önj Leipzig, wat jam ma e dokumentasjoon foon Baure, Paunaka än Guarayu. Bütedåt forsched jü önj latje än indigeene spräke önj Mexico Stää. Eeftert tuhuupeårben ma e Sorbisch Insituut önj e uniwersitäät önj Leipzig, heet Lena önj e leest tid flüchtlinge unerrucht önj tjüsch dänj. Da swåårpunkte foon har forschung san e tüpologii foon spräke än e soosjolinguistik foon spräke, wat ai hüüpi tuurst wårde. Lena behoonelt önj har dukterårbe e gramatisch beschriwing foon e Paunaka spräke.
